Nafaka Nedir? Türleri Nelerdir?

Nafaka, boşanma davası sürerken ya da boşanma davasının sona ermesinden sonra maddi olarak zorluğa düşecek olan tarafa bağlanan ve her ay ödenmesi gereken para olarak tanımlanabilir. Nafaka aile hukukundan doğan kişisel bir borçtur.

Yoksulluğa düşecek olan eşe bağlanan nafakada kusur aranmamaktadır. Ancak, nafaka alacak eşin boşanmaya yol açan olaylarda kusurunun daha ağır olmaması gerekir.

TMK m. 175’e göre, “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.”

Tedbir Nafakası Nedir?

Türk Medeni Kanunun 169. Maddesine tedbir nafakası düzenlenmiştir. TMK m. 169’a göre, “Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarına yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemler re’sen alınır.”

Tedbir nafakası; davanın açıldığı tarihten bu davaya ilişkin kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Hakim tedbir nafakasına hükmederken kadın – erkek olarak bir ayrıma gitmeyip, mali gücü zayıf ve geçimini sağlamak için nafakaya ihtiyaç duyan kişi kimse, onun lehine olacak şekilde bu nafakanın ödenmesine karar verir.

Çocuklara ilişkin olarak hakimin tedbir nafakasına hükmedebilmesi için, hakkında nafakaya hükmedilecek çocuğun reşit olmaması gerekir.

Verilen tedbir kararı, gerekçeli kararla birlikte temyiz edilebilir. Tedbir nafakasının miktarı davalı kocanın geliri ile orantılı olmak üzere, birlikte yaşanılan zamanda eşine sağladığı geçim şartlarını ayrı yaşama halinde de sağlayacak oranda, ekonomik-sosyal duruma göre takdir edilir.

Yoksulluk Nafakası Nedir? Şartları Nelerdir?

Yoksulluk nafakası TMK m. 175’de düzenlenmiştir.

TMK m. 175’e göre, “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.”

Aşağıdaki şartlar sağlandığı takdirde diğer eş yoksulluk nafakasına hükmedilebilir:

• Boşanma gerçekleşmiş olmalı,
• Nafaka isteyen eşin boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek olması,
• Nafaka isteyen eşin diğer eşten daha az kurulu olması,
• Nafakanın talep edilmiş olması.

Yoksulluk Nafakası Nasıl Talep Edilir?

Yoksulluğa düşecek olan eş, yoksulluk nafakası talep etmediği sürece mahkemece re ’sen hareket edilerek, eşlerden biri lehine yoksulluk nafakası ödenmesine hükmedilemez.

Yoksulluk nafakası talebi yazılı olarak istenebileceği gibi, duruşma sırasında sözlü olarak da mahkemeye iletilebilir. Eğer boşanma davası kesinleştiyse, yoksulluk nafakasını ayrı bir dava ile istenmesi de mümkündür.

Türk Medeni Kanun 178. Maddesi gereğince, boşanma sonrası dava hakları, bir yıl içinde kullanılmalıdır. Dolayısıyla boşanma davası sürecinde yoksulluk nafakası istemeyen eş, boşanmanın kesinleşmesinden itibaren bir yıl içinde açacağı dava ile yoksulluk nafakası isteyebilir.

Yoksulluk Nafakasının Artırılması, Azaltılması ve Kaldırılması

Yoksulluk nafakasının uyarlanması TMK m. 331 ‘de düzenlenmiştir

Söz konusu maddeye göre, “İrat şeklinde ödenen yoksulluk nafakasında, tarafların gelirlerinde ve ihtiyaçlarında önemli değişikliklerin oluşması halinde açılacak davada hâkim, hakkaniyet ölçüsünde nafaka miktarının artırılmasına, azaltılmasına veyahut tamamen kaldırılmasına karar verebilir.”

İştirak Nafakası Nedir?

İştirak nafakası, dayanağını Türk Medeni Kanunun 182. Maddesinde almaktadır.

Söz konusu madde uyarınca, “Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin çocuk ile kişisel ilişkisinin düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim ve ahlak bakımından yararları esas tutulur. Bu eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine gücü oranında katılmak zorundadır. Hakim, istem halinde irat biçimde ödenmesine karar berilen bu giderlerin gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğine karara bağlayabilir.”

Talep olmaksızın da iştirak nafakasına hükmedilebilir. Tedbir nafakası olduğu gibi iştirak nafakasına da eşlerin kusuru göz önünde bulundurulmaz. Burada asıl mevzu çocuğun temel ihtiyaçlarının karşılanmasıdır ve bu nafakanın amacı çocuğun bakım, barınma, eğitim gibi giderlerine velayeti almayan tarafında maddi olarak destek sağlamasıdır.

İştirak Nafakasını Kimler Talep Edebilir?

Türk Medeni Kanunu’nda velayeti alacak olan eşin yanında iştirak nafakasını talep edebilecek olan diğer kişileri de sıralamıştır.

Türk Medeni Kanunu’nun 329. maddesine göre iştirak nafakası talep edebilecek kişiler aşağıda sayılmıştır:

• Küçüğe fiilen bakan ana veya baba,
• Ayırt etme gücüne sahip olmayan küçük için gerekli hallerde, vasi ya da kayyım tarafından,
• Ayırt etme gücüne sahip olan küçük,

Yardım Nafakası Nedir? 

Yardım nafakası, yardım edilmediği takdirde zor ve muhtaç duruma düşecek olan bir kişinin açtığı mahkeme sonrası, üstsoyu (anne, baba) altsoyu (çocuklar) ve/veya kardeşlerinin, refah içinde yaşıyor olmaları koşuluyla o kişiye, mahkeme tarafından hükmedilen miktarda ödenen yardım ödemesidir.

Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesi herkesin, yoksulluk içerisindeki ailesine (altsoy, üstsoy ve kardeşler) nafaka verme yükümlülüğü olduğunu belirtmiştir.

TMK m. 364’e göre, “ (1) Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür. (2) Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır. (3) Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.”

Av. Ahmet EKİN & Av. Mehmet Can CİVAN