Genel Haciz Yoluyla Takip
Genel haciz yoluyla takip para ve teminat alacakları için öngörülmüş ve takibin başlaması için herhangi bir senet, belge ya da ispat aracına ihtiyaç olmayan ilamsız takip yoludur.
Para Alacakları
Özel hukuk ilişkisinden doğan para alacakları genel haciz yolu ile takibin konusunu oluşturur. Paradan anlaşılması gereken ise Türk parasıdır. Kamu hukukundan kaynaklı kamu alacakları için genel haciz yolu ile takip yapılamaz. Kamu alacakları için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Ancak devletin sözleşmeden veya haksız fiilden doğan alacakları için İcra ve İflas Kanunu hükümlerine göre takip yapılabilir.
Alacağın yabancı para ile ödenmesi kararlaştırılmış olabilir. Bu halde alacaklı, borçluya karşı Türkiye’de icra takibi yapmak istiyorsa döviz olarak ilamsız icra takibi yapamaz. Alacaklı alacağın vade günü ya da fiili ödeme günü rayiç bedeli üzerinden talep edebilir.
Altın para değildir, değerli bir maldır. Konusu altın (altın para) olan alacaklar için ilamsız icra takibi yapılamaz. Altın bir taşınır maldır ve taşınır bir malın teslimi veya verilmesi bu konudaki bir mahkeme kararıyla mümkündür.
Rehinle güvence altına alınmamış para alacakları için alacaklı doğrudan genel haciz yoluyla ilamsız icra takibi yapabilir. Rehinle güvence altına alınan alacaklar için önce rehinin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılması zorunludur. Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte alacağının tamamını tahsil edemeyen alacaklı eksik kalan kısım için genel haciz yoluyla takip yapabilir.
İdari yargının görev alanına giren uyuşmazlıklarda ilamsız takip yoluna başvurulamaz.
Teminat Alacakları
Genel haciz yoluyla takibin konusu para ve teminat alacaklarıdır. Teminat alacakları, mevcut veya gelecekte doğacak bir alacak için teminat verilmesine ilişkin taleplerdir. Teminat alacağının kaynağı kanun, sözleşme veya mahkeme kararı olabilir. Teminat alacakları konusuna göre üçe ayrılır:
- Bir miktar paranın teminat gösterilmesi
- Taşınır veya taşınmaz bir malın rehnedilmesi
- Borç için kefil gösterilmesi
Teminat alacağının konusu belli değilse alacaklı teminat olarak para veya paradan başka bir şey isteyebilir.
Herhangi bir hukuksal ilişkiden dolayı teminat gösterme yükümlülüğü altına giren teminat borçlusu teminatı göstermezse alacaklı, borçluyu teminat göstermeye zorlamak için genel haciz yoluyla takip yapabilir. Borçluya karşı takip yapmak yerine dava açarak teminat istenmesine depo davası denir.
Genel Haciz Yolu ile Takibin Özellikleri
- İlamsız icra yoldur.
- Takip yapılabilmesi için herhangi bir belgeye ihtiyaç yoktur.
- Yalnız para ve teminat alacakları içindir.
- Özel hukuk ilişkisinden kaynaklanan alacaklar içindir.
- Yabancı devlet aleyhine (ilamsız icra takibi) yapılamaz.
- Alacaklının takip talebi ile başlar ve paraların paylaştırılması ile sona erer.
Genel Haciz Yolu ile Takibin Aşamaları
- Takip talebi: Alacaklının alacağına icra organları vasıtasıyla kavuşma istemini içeren irade açıklamasıdır.
- Ödeme emri: İcra dairesinin takip talebinde borçlu olarak gözüken kişiye gönderdiği borcunu ödemesi, eğer borçlu değilse süresi içerisinde itiraz etmesini bildiren icra takip işlemidir.
- Ödeme emrinin kesinleşmesi: Borçlunun süresi içinde itiraz etmediği ödeme emri kesinleşir. Borçlu ödeme emrine itiraz etmişse takibe devam etmek isteyen alacaklı, itirazın hükümden düşürülmesi (itirazın iptali davası/itirazın kaldırılması) yollarına başvurarak ödeme emrinin kesinleşmesini sağlar.
- Haciz: Ödeme emrinin kesinleşmesine rağmen borçlu borcunu ödemezse alacaklı haciz talebinde bulunabilir. Talep üzerine icra dairesi borçlunun borcunu karşılamaya yetecek miktarda malını haczeder.
- Satış: Haciz altındaki malın açık artırma ya da pazarlık yoluyla satılıp parasal karşılığının alınmasıdır. İcra ve iflas hukukunda haczedilen malların doğrudan alacaklıya teslimi söz konusu değildir. Haczin amacı haczedilen malların satılarak borcun alacaklıya ödenmesidir.
- Paraların paylaştırılması: İcra takibinin son aşamasıdır ve icra organlarınca herhangi bir talebe gerek olmadan yerinde getirilir.
