İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçu ve Cezası

İş ve çalışma özgürlüğünün ihlali suçu, bir kişinin iş veya çalışma hürriyetini cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla engellemesi veya ortadan kaldırması olarak tanımlanabilir.

Bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun 117. maddesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, “Cebir veya tehdit kullanarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla, iş ve çalışma hürriyetini ihlal eden kişiye, mağdurun şikayeti halinde, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.”

Mağdurun şikayeti üzerine altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Bu suçun unsurları, şikayet süresi, zamanaşımı, uzlaştırma, teşebbüs ve iştirak gibi hususlar vardır. Bu suçun cezasını azaltacak veya kaldıracak bazı nedenler de bulunmaktadır

İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçunda Fail ve Mağdur

İş ve çalışma özgürlüğünün ihlâli suçunun temel hali, genel bir suçtur. Herkes bu suçun faili veya mağduru olabilir.

Türk Ceza Kanunu’nun 117/4. maddesinde düzenlenen suçun faili herkes olabilirken, mağdur yalnızca işçi veya işveren olabilir.

Türk Ceza Kanunu’nun 117/2 ve 3. maddelerinde belirtilen durumlarda, suç mağdurun çaresizliği, kimsesizliği ve bağımlılığı nedeniyle sömürülmeye elverişli durumda olan kişilere karşı işlenir.

Bu suçla korunan hukuksal değer kolektif değil, bireysel çalışma özgürlüğü olduğundan suçun oluşması için birden fazla mağdurun bulunması gerekmemektedir.

İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçunda Fiil

Bu suç, birden fazla hareketle gerçekleştirilebilir.

Cebir veya Tehdit Kullanarak ya da Hukuka Aykırı Başka Bir Davranışla İş ve Çalışma Özgürlüğünü İhlâl

Bu suç, seçimlik hareketli bir nitelik taşır. Suçun oluşması için iş ve çalışma özgürlüğünün cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla ihlal edilmesi gereklidir. Kanun, suçun cebir veya tehdit kullanılması dışında hukuka aykırı başka bir davranışla da işlenebileceğini öngörmüştür. Bu kapsamda, davranışın sadece hukuka aykırı olması suç oluşması için yeterlidir. Suçun gerçekleşmesi için ayrıca zarar veya tehlike oluşmasına gerek yoktur.

Ücretsiz Olarak Çalıştırmak veya Sağladığı Hizmet ile Açık Bir Şekilde Orantısız Düşük Bir Ücretle Çalıştırmak ya da İnsan Onuru İle Bağdaşmayacak Çalışma ve Konaklama Koşullarına Tabi Kılmak

Bu suç, seçimlik hareketli bir karaktere sahiptir. Suçun oluşabilmesi için kimsesizliğini ve bağlılığını sömürerek kişiyi ücretsiz çalıştırmak veya sağladığı hizmet ile açık bir şekilde orantısız düşük bir ücretle çalıştırmak veya bu durumda bulunan kişiyi insan onuru ile bağdaşmayacak çalışma ve konaklama koşullarına tabi kılmak gerekmektedir.

Bir Kimseyi Tedarik Etmek Ya Da Sevk Etmek Veya Bir Yerden Diğer Bir Yere Nakletmek

Bu suç, ücretsiz çalıştırmak veya sağladığı hizmet ile açık bir şekilde orantısız düşük bir ücretle çalıştırmak veya insan onuru ile bağdaşmayacak çalışma ve konaklama koşullarına tabi kılmak amacıyla bir kimseyi tedarik etmek, sevk etmek veya bir yerden diğer bir yere nakletmek şeklinde ifade edilmiştir. Bu suçun soruşturma ve kovuşturması re’sen yapılır.

Ücret Hususunda İşçiyi veya İşverenlerini Zorlamak ya da Bir İşin Durmasına, Sona Ermesine Veya Durmanın Devamına Neden Olmak

Bu suç, işçiyi veya işverenleri ücretleri üzerinde baskı kurmaya veya önceden kabul edilen koşullardan farklı şartlarda anlaşmaya zorlamaya veya bir işin durmasına, sona ermesine veya durmanın devamına neden olmaya yönelik olarak cebir veya tehdit kullanarak işlenir.

İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçunun Manevi Unsuru

İş ve çalışma özgürlüğünün ihlâli suçu, kasten işlenebilen bir suçtur.

Suçun oluşabilmesi için failin saiki veya amacı önem taşımaz.

İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçuna Teşebbüs

İş ve çalışma özgürlüğünün ihlâli suçu, teşebbüse elverişli bir suçtur.

İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçunda İştirak

Bu suç, iştirak açısından bir özellik göstermez.

İş ve Çalışma Özgürlüğünün İhlali Suçunda İçtima

Türk Ceza Kanunu’nun 117/1. maddesi kapsamındaki suç bileşik bir suçtur. Bu nedenle, suçun işlenmesi sırasında cebir veya tehdit kullanılması durumunda ayrıca cebir veya tehdit suçundan ceza verilmez. Çünkü bu unsurlar zaten suçun birer parçasıdır. İş ve çalışma özgürlüğü suçunun unsurları arasında tahkir içeren ifadeler bulunmadığından, hakaret yoluyla işlenirse her iki suçtan da ayrı ayrı hüküm kurmak gerekir.

İş ve çalışma özgürlüğünün ihlâli suçunun işlenmesi sırasında kasten yaralama suçunun sonucu nedeniyle ağırlaşmış hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.

Muhakeme ve Yaptırım

İş ve çalışma özgürlüğünün ihlali suçu, bir kişinin iş veya çalışma hürriyetini cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla engellemesi veya ortadan kaldırması olarak tanımlanabilir.

Bu suçun basit hali soruşturma ve kovuşturma şartı olarak şikayete tabidir. Mağdurun şikayeti üzerine savcılık tarafından soruşturma başlatılır ve deliller toplanır. Soruşturma sonucunda mağdurun talebi üzerine dava açılabilir.

Bu suçun basit hali için şikayet süresi üç aydır. Ancak, bazı durumlarda bu süre uzatılabilir veya kaldırılabilir. Örneğin, failin mağdurun akrabası veya yakın arkadaşı olması, failin mağdurdan önce başka bir suç işlememiş olması, failin mağdurun rızasını alarak iş veya çalışma hürriyetini ihlal etmesi gibi durumlarda ceza yarı oranında indirilir. Ayrıca, failin konuttan çıkmaması nedeniyle mağdurun zarar görmemesi veya failin konuttan çıkması için mağdurun kendisine yeterli süre vermemesi halinde de ceza kaldırılır.

Birden fazla kişiye aynı iş veya çalışma hürriyetini ihlal etmek için birlikte hareket etmek cezasını arttırmaz.

Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.

Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN