Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu ve Cezası (TCK m. 154)

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 154. maddesinde düzenlenen bir malvarlığı suçudur. Bu suç, bir hakka dayanmaksızın başkasına ait bir taşınmaz mal veya eklentilerine malikmiş gibi tamamen veya kısmen işgal etme, sınırlarını değiştirme, bozma veya hak sahibinin bunlardan kısmen de olsa yararlanmasına engel olma şeklinde işlenebilir.

Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun bir türü de köy merası, yayla, sulak gibi köyün ortak kullanımına ayrılmış yerlere tecavüz suçudur. Bu suç, köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt etme, bunlar üzerinde tasarrufta bulunma veya sürüp ekmek şeklinde işlenebilir.

Bir başka türü ise özel veya kamuya ait suların mecrasını değiştirme suçudur. Bu suç, suların akış yönünü veya miktarını değiştirerek başkalarının zararına neden olma şeklinde işlenebilir.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçu, suçtan zarar görenin şikayeti üzerine soruşturulur ve kovuşturulur. Bu suçun cezası altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezasıdır. Ancak, suçun akraba tarafından işlenmesi, etkin pişmanlık, ceza indirimi, cezanın ertelenmesi, zamanaşımı, uzlaşma, şikayetten vazgeçme gibi hallerde ceza miktarı veya uygulanması değişebilir.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Korunan Hukuki Değer

Hakkı olmayan yere tecavüz suçunda korunan hukuki değer, mülkiyet hakkı ve zilyetliktir.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Maddi Konusu

Türk Ceza Kanunu m. 154’te sayılan üç farklı suç tipinde maddi konular farklıdır. Bu suç tipi sadece başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilere karşı işlenebilir.

• Birinci fıkrada, bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerini malikmiş gibi tamamen veya kısmen işgal etme, sınırlarını değiştirme, bozma veya hak sahibinin bunlardan kısmen de olsa yararlanmasına engel olma şeklindeki eylemler düzenlenmiştir. Bu eylemlerde maddi konu başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerdir.
• İkinci fıkrada, köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt etme, bunlar üzerinde tasarrufta bulunma veya sürüp ekmek şeklindeki eylemler düzenlenmiştir. Bu suç tipinde maddi konu köy tüzel kişiliğine ait veya köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş taşınmaz mallardır.
• Üçüncü fıkrada, kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştirme şeklindeki eylem düzenlenmiştir. Bu suç tipinde ise maddi konu kamuya veya özel kişilere ait sulardır.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Fail-Mağdur

Suçun faili bakımından herhangi bir özellik göstermemektedir. Suçun faili herhangi bir kişi olabilir. Suçun kamu görevlisi tarafından görevi gereği kullanılan araç ve gereçler kullanılarak işlenmesi halinde ise cezası arttırılabilir (TCK m.266).

Suçun mağduru birini fıkrada sayılan eylemlerin gerçekleştirilmesi halinde suça konu taşınmazın maliki veya zilyedidir. İkinci fıkrada bahsedilen “öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş taşınmaz mallar” bakımından ise suçun mağduru, o taşınmazı kullanmaya yetkili kişilerin, köy halkının tamamıdır. Üçüncü fıkrada ise suçun mağduru sulara malik veya zilyet olan kamu veya özel kişilerdir.

Suçun mağduru gerçek kişi olabileceği gibi, taşınmazın maliki ve zilyedi olan kamu veya özel hukuk tüzel kişisi de olabilir.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunda Eylem

Hakkı olmayan yere tecavüz suçunda eylem, Türk Ceza Kanunu’nun 154. maddesinde üç farklı şekilde tanımlanmıştır. Üç fıkrasında da farklı seçimlik hareketler öngörülmüştür. Bu hareketlerden birinin gerçekleştirilmesi halinde suç gerçekleşecektir. Bu eylemler şunlardır:

• Bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerini malikmiş gibi tamamen veya kısmen işgal etme, sınırlarını değiştirme, bozma veya hak sahibinin bunlardan kısmen de olsa yararlanmasına engel olma.
• Köy tüzel kişiliğine ait olduğunu veya öteden beri köylünün ortak yararlanmasına terk edilmiş bulunduğunu bilerek mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları kısmen veya tamamen zapt etme, bunlar üzerinde tasarrufta bulunma veya sürüp ekmek.
• Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştirme. Bu eylem, suların akış yönü ve miktarı üzerindeki hak sahipliği ve yararlanmayı ihlal eder.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Hukuka Aykırılık Unsuru

Bir başkasına ait taşınmazı haksız olarak kullanan kişinin sonradan malik olması halinde hukuka uygunluk nedeni ortaya çıkacaktır.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçunun Manevi Unsuru

Hakkı olmayan yere tecavüz suçunun manevi unsuru kasttır. Suçun gerçekleşmesi için failin, suçun kanuni tanımında sayılan hareketlerden birini bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçuna Teşebbüs

Bu suça teşebbüs mümkündür. Ayrıca suçu oluşturan hareketlerin sürekli olması halinde, failin eyleminin sürekli hale gelmesine engel bir durum ortaya çıkarsa, suçun teşebbüs aşamasında kaldığını kabul etmek gerekir.

Hakkı Olmayan Yere Tecavüz Suçuna İştirak

Suça iştirak, ceza hukukunda birden fazla kişinin birlikte suç işlemesi durumunu ifade eder. Bu suç tipinde iştirak açısından özel bir durum bulunmamaktadır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Nesrin KOŞAR