Senette Protesto Nedir?

Vadesi gelmiş olan bir senet vade tarihinde ödenmez ise bu durum protesto denilen bir tür ihtarname ile tespit edilecektir.

Kabul etmeme ve ödememe protestosunun Türk Ticaret Kanunu’ndaki öngörülen şekil ve içerikte noterden çekilmesi gerekmektedir. Protesto ayrı bir evrak halinde düzenlenir ve poliçeye bağlanır. Poliçenin birden fazla nüshalarının ya da aslı ve suretlerinin mevcut olması halinde, protesto nüshalardan birine veya asıl senede bağlanır.

Protesto zamanında çekilmemiş olması, poliçeyi kabul eden muhatap ile bonoda düzenleyeni sorumluluktan kurtarmaz.

Kabul etmeme protestosu sadece senedin kabul edilmediği hamilin tespitine ve böylece rücu haklarının poliçeden sorumlu olan kişilere karşı kullanılmasına yarar.

Protestonun İçeriği Nedir?

Türk Ticaret Kanunu’nun 716. maddesinde protestonun içeriği düzenlenmiştir. Buna göre protestonun aşağıdaki kayıtları içermesi gerekmektedir:

• Protestoyu çeken ve kendisine protesto çekilen kimselerin adlarını, soyadlarını ya da ticaret unvanlarını,
• Kendisine protesto çekilen kimsenin, poliçeden doğan taahhüdünü yerine getirmeye davet edildiği halde taahhüdünü ifa etmemiş ya da kendisinin bulunmamış yahut ticaret yerinin ya da meskeninin tespit edilememiş olduğuna dair şerhi,
• Sözü geçen davetin yapıldığı ya da davet teşebbüsünün sonuçsuz kaldığı yer ve güne ait bir şerhi,
• Protestoyu düzenleyen noterin imzası.
• Poliçede kabul etmeme veya ödememe talebinin yapıldığı yer ve gün,
• Kısmi ödeme yapılmışsa buna ilişkin kayıt,
• Varsa ibraz tarihi.

Haksız Protesto Nedir?

Kanuna aykırı düzenlenen veya yanlış bilgiler içeren, bu nedenle de gerçekte borçlu olmayan veya kambiyo ilişkisinde yer almayan kişilerin zararına yol açan protestolar haksız protesto olarak adlandırılmaktadır.

Haksız olarak protesto çekilmesi halinde senet borçlusu hamile karşı maddi ve manevi tazminatı davası açabilir.

Sakat Protesto Nedir?

Noter tarafından kanuna aykırı olarak düzenlenen veya içindeki kayıtlar yanlış olan protesto sakat protesto olarak nitelendirilmektedir.

Bu durumda protesto sakat olup geçerlidir. Sakat protestoyu düzenleyen noter hakkında disiplin cezası uygulanır.

Kabul Etmeme Protestosu ve Çekilebileceği Süreler

Protesto, poliçenin kabul edilmemesi durumunun resmi bir belge ile tespitidir. Protesto, kabul yerindeki, yani muhatabın ikametgahındaki noter tarafından düzenlenebilir.

Poliçenin kabule arzı için muayyen olan müddet içinde kabul etmeme protestosunun çekilmesi zorunludur. Türk Ticaret Kanunu’nun m. 694’deki poliçenin ertesi gün kabule arzını istemek hakkından muhatabın yararlanması halindeki kabul etmeme protestosu, vade gününde de çekilebilir.

Poliçenin muhatap tarafından kabul edilmemesi halinde, hamilin müracaat borçlularına protesto çekmemesi, rücu borçlularına vadeden önce başvurma imkanı kaldırsa da, esas itibariyle başvurma hakkının kaybına yol açmaz. Bu durumda hamil vadeye kadar bekler. Vadede poliçe ödenmek üzere ibraz edilerek müracaat borçlularına başvuru hakkını kullanır.

Ödememe Protestosu Çekme Süresi

Ödememe protestosunun ödeme gününü izleyen iki iş günü içinde çekilmesi gerekmektedir. Mücbir sebeplerin söz konusu hallerde ise bu süre uzatılır.

İki iş günü hesaplanmasında vade günü esas alınır. Vade bir tatil gününe rastlıyorsa ödeme günü bu tatil gününü takip eden ilk iş günüdür.

Protesto çekilmesine ilişkin süre, hak düşürücü nitelikte olduğundan mahkemece bu süre re’sen dikkate alınır.

Tespit Protestosu Nedir?

Kabul etmeme ve ödememeden başka bir de bazı durumlarda tespit protestosu çekilmesi gerekir.

Tespit protestosu alt kısımda sayılan hallerde çekilmesi gerekmektedir:

• TTK m. 714/5 uyarınca, poliçeyi kabul etmiş olsun olmasın, muhatap iflas dışında acze düşmüş ise, hamil başvuru haklarını ancak poliçeyi ödenmek için ibraz etmiş veya haczin tespiti protesto çekmişse kullanabilir.
• TTK m. 615/1 uyarınca, poliçenin görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şart edildiği veya özel bir kayıt gereğince belirli bir süre içinde kabule arz edilmesi gerektiği takdirde tarih atılmamışsa, hamil cirantalara ve düzenleyene karşı müracaat haklarına muhafaza edebilmek için bu eksikliği vaktinde düzenlenen bir protesto ile tespit ettirmelidir.
• TTK m. 745/2 uyarınca, poliçenin diğer nüshası üzerine kabul veya ödeme elde edilmemişse, müracaat hakkı bunu tespit eden bir protesto ile kullanılabilir.

Kimler Protesto Çekebilir?

Kural olarak protestoyu senedin hamili çeker.

Hamil, senedin tedavül etmemiş olmaması nedeniyle lehtar olabileceği gibi, bir ciro işlemi ile en son teslim alan bir kişi de olabilir.

Kimlere Karşı Protesto Çekilir?

Kanunda protesti çekilecek kişilerin kimliklerinin tek tek sayıldığına ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır.

Poliçenin vadesinde ödenmemesi halinde, başvuru borçluları olarak düzenleyen, cirantalar ve poliçe dolayısıyla taahhüt altına girmiş olan diğer kişilerin kimler olduğu çıkarılabilir.

Protesto, başvuru borçluları olarak anılan düzenleyen, cirantalara, avalistlere ve poliçe ile taahhüt altına girmiş diğer sorumlulara çekilir. Poliçeyi kabul edecek veya ödeyecek kişiler birden fazla ise, bunların hepsi için tek protesto belgesi düzenlenmesi yeterlidir.

Poliçenin ödenmek üzere kabul etmiş muhataba ibraz edildiği ve ödenmemesi halinde, kabul etmiş muhataba da protesto çekilebilir.

Protestonun Muafiyet Halleri Nelerdir?

Protestodan muafiyet hallerinde protesto çekilmesine gerek yoktur.

Muafiyet halleri Türk Ticaret Kanunu’nun 722. maddesinde düzenlenmiştir. Aşadaki hallerde protesto çekilmesine gerek yoktur:

• İflas
• Mücbir sebep
• Senede protesto çekilmesine gerek olmadığına ilişkin bir kaydın yazılması

Başvuru Hakkının Düşmesi

Hamil, poliçeyi belirli süreler içinde ibraz etmez veya protesto çekmezse haklarını kaybeder. Hamil belirli süreler içinde, görüldüğünde veya görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şart kılınan poliçeyi ibraz etmelidir.

Görüldüğünde ödenecek poliçelerin, düzenleme tarihinden itibaren bir yıl içinde ibrazı gerekmektedir.

Görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şart kılınan poliçeler de düzenleme gününden bir yıl içinde ibraz edilmelidir.

Hamil yükümlü olduğu kabul etmeme protestosunu çekmemişse, sadece kabul etmeme nedeniyle sahip olduğu müracaat hakkını kaybeder ve fakat vadede ödenmek üzere ibraz ve ödenmeme halinde protesto çekerek rücu edebilir. İstisnai durumlarda kabul etmeme nedeniyle rücu hakkı düşebilir.

Hamil, masrafsız poliçeleri ödeme için ibraz etmezse, ödememe dolayısıyla rücu haklarını kaybeder.

Hamil, mücbir sebepleri kendisinden önce gelen borçluya ihbar etmek ve bu ihbarı poliçeye yazıp altına yer ve tarihini de atarak imzalamak zorundadır. Mücbir sebeplerin ortadan kalkmasından itibaren hamil derhal kabul ve ödememe amacıyla ibraz ve gereğinde protesto ödemekle yükümlüdür. Mücbir sebep otuz günden fazla sürerse, hamil doğrudan müracaat hakkını kullanabilir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN