Faktoring Sözleşmesi Nedir?

Faktoring sözleşmesi, 21.11.2012 tarih ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununda düzenlenmiştir.

Faktoring sözleşmesi; mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilen alacaklar ile Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilebilen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir almak suretiyle, faktoring şirketinin müşterisine sağladığı tahsilat, borçlu ve müşteri hesaplarının tutulmasının yanı sıra finansman veya faktoring garantisi fonksiyonlarından herhangi birini ya da tümünü içeren sözleşmedir.

Faktoring sözleşmesinin temelini, müşteri alacaklarının faktor tarafından bir bedel karşılığında devralınarak muhasebeleştirilip takip ve tahsili, müşteriye finansman sağlama, en önemlisi de devralınan alacakların borçlularının ödeme gücünü garanti etmesi oluşturur.

Faktoring sözleşmesiyle müşteri, faktora üçüncü kişi borçlulardaki alacaklarının tamamını veya bir kısmını devretmektedir.

Faktor, bir faktoring şirketi şeklinde bir bankanın veya sermaye ya da finans kuruluşunun kurduğu bir kredi kuruluşudur. Müşteri ise, iç ve dış piyasada vadeli mal satan veya hizmet sağlayan bir işletmedir.

Faktoring sözleşmesi, niteliği itibariyle genel bir alacak devri ve tahsili sözleşmesi ve taraflar arasında sürekli borç doğuran bir borç sözleşmesidir.

Faktoring Sözleşmesinin Nitelikleri

Faktoring sözleşmesi isimsiz karma bir sözleşmedir. Sözleşme, vekalet, alacak satışı, alacağın devri ve ödünç sözleşmesinin unsurlarından meydana gelmektedir.

Faktoring sözleşmesinin nitelikleri aşağıda sayılmıştır:

• Faktorıng sözleşmesi iki tarafa tam borç yükleyen bir sözleşmedir.
• faktorıng sözleşmesi ivazlı bir sözleşmedir.
• Faktorıng sözleşmesi rızaf bir sözleşmedir.
• Faktorıng sözleşmesi sürekli borç doğuran bir sözleşmedir.

Faktoring Sözleşmesinin Şekli

Faktoringte temel unsur alacağın devri olduğu için sözleşmenin tabi olduğu şekil de adi yazılı şekildir.

Buna uygun olarak Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu m. 38/Il’ye göre de faktoring sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması gerekir. Yazılı şekil faktoring sözleşmesinin geçerlilik şartıdır.

Faktoringin Çeşitleri

Aşağıda başlıca faktoring çeşitleri incelenecektir:

Açık Faktoring – Gizli Faktoring

Alacağın devrinin borçluya bildirilip bildirilmemesine göre faktoring açık faktoring, gizli faktoring olmak üzere ikiye ayrılır. Gizli faktoringde alacağın devredildiği borçluya bildirilmezken, açık faktoringte bildirilmektedir.

Uygulamada açık faktoring kuraldır. Bu tür faktoringte faktora devredilen alacakla ilgili olarak borçluya, bundan böyle söz konusu alacağa ilişkin ödemelerin faktora yapıldığı takdirde, borçtan kurtulmanın mümkün olacağı bildirilir.

Gerçek Faktoring – Gerçek Olmayan Faktoring

Faktoringte önem arzeden ayırım gerçek faktoring, gerçek olmayan faktoring ayrımıdır.

Faktor, müşteriden devraldığı alacağı borçludan tahsil edemediği takdirde, bunu elde etmek için müşteriye rücu edebiliyorsa, gerçek olmayan faktoring söz konusu olur.

Buna karşılık faktor, borçlunun ödeme güçsüzlüğü içinde olması, dolayısıyla borcunu veya ödeyememesi halinde devraldığı alacakla ilgili yapmış olduğu ödemeyi müşteriden geri istememe riskini üstlenmişse, gerçek faktoring söz konusu olur.

Uygulamada belirli bir miktara kadar rücu etmeme, belirli miktardan sonra rücü etme gibi karma bir yola da başvurulduğu görülmektedir.

Ulusal Faktoring – Uluslararası Faktoring

Faktor ve müşteri Türkiye’de ikamet ediyorlar ve ulusal piyasadaki alacaklar üzerine işlem yapıyorlarsa ulusal, yabancı faktor ve yabancı müşteri alacakları işlem konusu oluyorsa uluslararası faktoring söz konusu olur.

Faktoringin Fonksiyonları

Faktoring işleminin ekonomik anlamda üç fonksiyonu vardır. Faktrpingin fonksiyonları aşağıda sayılmıştır:

• Finansman fonskiyonu,
• Hizmet fonksiyonu,
• Teminat fonksiyonu.

Bu fonksiyonlardan yalnız hizmet fonksiyonu tüm faktoring türlerinde ortak fonksiyon olup, diğer fonksiyonlar faktor için ihtiyaridir.

Finansman Fonksiyonu

Faktoringin ilk fonksiyonu finansman fonksiyonu, yani kredi sağlama fonksiyonudur. Faktoringin en önemli fonksiyonu finansmandır.

Ticari hayatta alış veriş yapan, mesala bir mal satın alan alıcıya, satış bedelini, yani borcunu ödemek için 45, 60 veya 90 günlük bir süre verilir. Bu durum, alıcıya belirli bir kredi sağlarken, satıcının da likidite  durumunda kısmi bir açık meydana getirmektedir. İşte müşteri, faktoring sözleşmesi yapmak suretiyle elinde vadeli olarak toplanan bu alacakları henüz muaccel olmadan faktora devretmek suretiyle ondan aldığı paralarla bu açığı kapatmaktadır.

Hizmet Fonksiyonu

Faktoringin diğer bir fonksiyonu da hizmet fonksiyonudur.

Faktor, faktoring sözleşmesiyle müşterilerinden devraldığı fatura ve senetlerin muhasebesiyle arşiv ve kayıt işlemlerinin tutulması, alacak ve borçların takip ve tahsili işleri bir düzene konulmuş olmaktadır.

Teminat Fonksiyonu

Faktoringin bir diğer fonksiyonu da teminat fonksiyonudur. Faktoring bu fonksiyonuyla alacağın borçlu tarafından kasten veya ödeme güçsüzlüğü ya da diğer herhangi bir sebeple ödenmeme riskini karşılar. Bu nedenle, faktoringe, borcun ödenmeme riskinin teminatı da denilmektedir.

Faktoring Sözleşmesinde Tarafların Borçları

Faktoring sözleşmesinin tarafları faktor ve müşteri olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Faktorun Borçları

Faktorun borçları aşağıda sayılmıştır:

• Faktorun, müşterinin alacaklarını devralma, bunları deftere geçirme, özellikle de müşterinin borçlularının borçlarının muhasebesini tutma borcu,
• Faktorun devraldığı alacakların sözleşmede kararlaştırılan bedelini müşteriye ödeme borcu,
• Faktonın, gerçek faktoringte müşterinin borçlularının borçlarını ödememe veya ödeyememe riskini üstlenme borcu,
• Faktorun devraldığı alacakları tahsil edememe riskine karşı devredenden teminat (deposit) olarak bir miktar para almışsa, sözleşme sonunda bu teminatı geri verme borcu.

Müşterinin Borçları

Müşterinin borçları aşağıda sayılmıştır:

• Müşterinin, işletmesinden mal ve hizmet alan borçlularına karşı sahip olduğu alacakları faktora devretme borcu,
• Müşterinin, alacak yönetimine karşılık faktora ücret (komisyon) ödeme borcu,
• Müşterinin, avans olarak verdiği alacak içinfaktora ödemeyi üstlendiği faiz borcu,
• Müşterinin, alacakların varlığını ve borçluların ödeme gücüne sahip olduğunu garanti borcu,
• Müşterinin, faktora karşı, devrettiği alacaklar üzerinde üçüncü kişilerin ileri süreceği üstün hak iddialarına karşı garanti borcu.

Faktoring Sözleşmesinin Sona Ermesi

Faktoring sözleşmesi sürekli borç doğuran bir sözleşmedir. Dolayısıyla, sürekli her sözleşme gibi, bu sözleşme de olağan sebeplerle sona ereceği gibi, olağanüstü sebeplerle de sona erebilir.

Faktoring sözleşmesi belirli süreli yapılmışsa, bu sürenin dolmasıyla herhangi bir bildirme gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erer. Belirli süreli sözleşme olağan fesih yholuyla sona erdirilemez. Buna karşılık, böyle bir sözleşme olağanüstü fesih yoluyla sona erdirilebilir.

Faktoring sözleşmesi belirsiz süreli yapılmışsa, şartlarına uymak kaydıyla olağan fesih veya olağanüstü fesih yoluyla her zaman sona erdirilebilir. Taraflar sözleşmede olağan fesih ve bunun süresini belirleyebilirler. Bu takdirde kararlaştırılan bu süreye uymak suretiyle sözleşme feshedilebilir.

Faktoring sözleşmesi sürekli borç içeren bir sözleşme olduğu için, taraflar önemli sebeplerin varlığı halinde olağanüstü fesih yoluyla sözleşmeyi sona erdirebilirler. Sözleşmenin devamını dürüstlük kuralına göre taraflardan biri için çekilmez hale getiren her olay, önemli olay sayılır. Sebebin önemli olup olmadığına hakim karar verir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak ceza ve infaz hukuku alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN