Bölge İdare Mahkemeleri ve Görevleri

Bölge idare mahkemelerinin kuruluşu, görevleri ve işleyişi 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun ile düzenlenmiştir.

Bu kanunda 2014 tarihinde yapılan değişiklikle istinaf kanun yolu kabul edilmiş ve bölge idare mahkemeleri istinaf mahkemeleri haline getirilmiştir. Şu an için aktif olarak çalışan 9 adet bölge idare mahkemesi vardır.

Bölge İdare Mahkemelerinin Kuruluşu

Bölge idare mahkemeleri, bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tespit olunur (2576 s. K. m. 2/1).

Bölge idare mahkemelerinin kuruluş ve yargı çevrelerinin tespitinde, İçişleri Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığının görüşleri alınır (m. 2/2). Bu mahkemelerin kaldırılmasına veya yargı çevrelerinin değiştirilmesine, İçişleri, Maliye Bakanlıkları ile Ticaret Bakanlığının görüşleri alınarak, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca karar verilir (m. 2/3). Bu mahkemelerin kurulmaları, kaldırılmaları ve yargı çevrelerinin değiştirilmeleri hakkındaki kararlar Resmi Gazetede yayımlanır (m. 2/5).

Bölge İdare Mahkemelerinin Oluşumu

Bölge idare mahkemeleri, başkanlık, başkanlar kurulu, daireler, bölge idare mahkemesi adalet komisyonu ve müdürlüklerden oluşur (2576 s. K. m. 3/1). Bölge idare mahkemesi başkan ve üyeliklerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca atama yapılır (m. 3/4).

Bölge İdare Mahkemelerinin Görevleri

Bölge idare mahkemelerinin görevleri şunlardır (2576 s. K. m. 3A):

• İstinaf başvurularını inceleyip karara bağlamak,
• Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlamak,
• Diğer kanunlarla verilen görevleri yapmak.

Bölge idare mahkemelerinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla baktığı dava yoktur.

Bölge İdare Mahkemesinin Organları

Bölge idare mahkemelerinin organları başkanlar kurulu, daireler, adalet komisyonu ve müdürlüklerdir.

Başkanlar Kurulu

Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulu, bölge idare mahkemesi başkanı ile daire başkanlarından oluşur (2576 s. K. m. 3C/1). Bölge idare mahkemesi başkanının bulunmadığı hallerde kurula daire başkanlarından en kıdemli olan başkanlık eder (m. 3C/2).

Daire başkanının mazereti hâlinde, o dairenin en kıdemli üyesi kurula katılır (m. 3C/3). Başkanlar Kurulu eksiksiz toplanır ve çoğunlukla karar verir. Oyların eşitliği hâlinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlamış sayılır (m. 3C/6).

Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulunun görevleri şunlardır (m. 3C/4):

• Daireler arasında çıkan iş bölümü uyuşmazlıklarını karara bağlamak,
• Benzer olaylarda, bölge idare mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında veya farklı bölge idare mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık bulunması hâlinde; resen veya ilgili bölge idare mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu aykırılığın veya uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi hâlinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştay’dan bu konuda karar verilmesini istemek,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Daireler

Bölge idare mahkemelerinde biri idare diğeri vergi olmak üzere en az 2 daire bulunur. Gerekli hâllerde dairelerin sayısı, Adalet Bakanlığının teklifi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca artırılıp azaltılabilir (m. 3/2). Dairelerde 1 başkan ile yeteri kadar üye bulunur (m. 3/3). Her daire, 1 başkan ve 2 üyenin katılımıyla toplanır. Görüşmeler gizli yapılır, kararlar çoğunlukla verilir (m. 3F/1).

Hukuki veya fiili nedenlerle bir daire toplanamazsa, bölge idare mahkemesi başkanının kararıyla diğer dairelerden; bu da mümkün olmazsa, Hâkimler ve Savcılar Kurulunca diğer bölge idare mahkemelerinden yetkili olarak görevlendirilen üyelerle eksiklik tamamlanır (m. 3F/2). Daire başkanının hukuki veya fiili nedenlerle bulunamaması hâlinde dairenin en kıdemli üyesi daireye başkanlık yapar (m. 3F/3).

Bölge idare mahkemesi dairelerinin görevleri şunlardır (m. 3D/1):

• İlk derece mahkemelerince verilen ve istinaf yolu açık olan nihai kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını inceleyerek karara bağlamak,
• İlk derece mahkemelerince yürütmenin durdurulması istemleri hakkında verilen kararlara karşı yapılan itirazları inceleyerek karara bağlamak,
• Yargı çevresi içinde bulunan ilk derece mahkemeleri arasındaki görev ve yetki uyuşmazlıklarını çözmek,
• Yargı çevresi içinde bulunan yetkili ilk derece mahkemesinin bir davaya bakmasına fiili veya hukuki bir engel çıktığı veya iki mahkemenin yargı çevresi sınırlarında tereddüt edildiği veya iki mahkemenin de aynı davaya bakmaya yetkili olduklarına karar verdikleri hâllerde; o davanın bölge idare mahkemesi yargı çevresi içinde bulunan başka bir mahkemeye nakline veya yetkili mahkemenin tayinine karar vermek,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

İki dairenin görevine ilişkin davalar, ilgili dairenin isteği üzerine o dairelerin birlikte yapacakları toplantıda karara bağlanır. Bu toplantıya daire başkanlarından kıdemli olan katılır ve başkanlık eder. Toplanma ve görüşme yeter sayısı 5’tir. Kararlar oy çokluğuyla verilir.

Bu davalar, istemde bulunan ilgili dairenin esas ve karar numaralarını alır (m. 3D/2). Gelen işlerin yoğunluğu ve niteliği dikkate alınarak bölge idare mahkemesi daireleri arasındaki iş bölümü, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenir (m. 3D/3).

Adalet Komisyonu

Her bölge idare mahkemesinde bir bölge idare mahkemesi adalet komisyonu bulunur (m. 3G/1). Komisyon, bölge idare mahkemesi başkanının başkanlığında, Hâkimler ve Savcılar Kurulunca daire başkanları arasından belirlenen 2 asıl üyeden oluşur. Hâkimler ve Savcılar Kurulu ayrıca daire başkan veya üyeleri arasından 2 yedek üye belirler.

Başkanın yokluğunda asıl üye olan kıdemli daire başkanı, asıl üyelerin yokluğunda ise kıdemine göre yedek üyeler komisyona katılır (m. 3G/2). Komisyon eksiksiz toplanır ve çoğunlukla karar verir (m. 3G/3).

Müdürlükler

Bölge idare mahkemesi başkanlığında, dairelerinde ve adalet komisyonunda yeterli sayıda yazı işleri müdürlüğü ve idari işler müdürlüğü ile ihtiyaç duyulan diğer müdürlükler kurulur (m. 3H/1). Her müdürlükte bir müdür ile yeterli sayıda memur bulunur (m. 3H/2).

Bölge İdare Mahkemesi Başkanı, Daire Başkanları ve Üyelerinin Görevleri

Bölge idare mahkemesi başkanının görevleri şunlardır (m. 3B/1):

• Mahkemeyi temsil etmek,
• Bölge idare mahkemesi başkanlar kuruluna ve adalet komisyonuna başkanlık etmek, alınan kararları yürütmek,
• Mahkemenin uyumlu, verimli ve düzenli çalışmasını sağlamak ve bu yolda uygun göreceği önlemleri almak,
• Bölge idare mahkemesinin genel yönetim işlerini yürütmek,
• Bölge idare mahkemesi memurlarını denetlemek veya denetletmek, personelden kendisine doğrudan bağlı olanlar hakkında ilgili kanunda belirtilen disiplin cezalarını uygulamak,
• Dairelerin benzer olaylarda kesin olarak verdikleri kararlar arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi için başkanlar kuruluna başvurmak,
• Hukuki veya fiili nedenlerle bir dairenin kendi üyeleri ile toplanamadığı hâllerde ilgisine göre diğer dairelerden kıdem ve sıraya göre üye görevlendirmek,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
• Bölge idare mahkemesi başkanının yokluğunda, adalet komisyonu ve dairedeki görevler hariç olmak üzere, en kıdemli daire başkanı başkana vekâlet eder (m. 3B/4).
• Daire başkanlarının görevleri şunlardır (m. 3B/2):
• Dairelerinde uyumlu, verimli ve düzenli bir çalışmanın gerçekleşmesini ve işlerin makul süre içinde incelenmesini ve karara bağlanmasını sağlamak, dairenin kendi kararları arasında meydana gelen farklılık ve uyumsuzlukların giderilmesi için tedbirler almak,
• Dosyayı, inceleyecek üyeye havale etmek ve kararların zamanında yazılmasını sağlamak,
• Personelin özlük işlemlerinin yürütülmesini sağlamak ve izin isteklerini düşünceleriyle birlikte adalet komisyonuna aktarmak,
• Dairede görevli yazı işleri müdürlüğünün işleyişini denetlemek ve personel hakkında ilgili kanunda belirtilen disiplin cezalarını uygulamak,
• Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
• Üyelerin görevleri şunlardır (m. 3B/3):
• Daire başkanı tarafından verilen dosyaları gerekli şekilde ve zamanında inceleyerek heyete sunmak, düşüncelerini bildirmek ve kararları yazmak,
• Dairelerindeki duruşma ve müzakerelere katılmak,
• Dairenin uyumlu, verimli ve düzenli çalışmasının sağlanmasında ve işlerin makul süre içinde incelenip karara bağlanmasında daire başkanına yardım etmek,
• Daire başkanı tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

İdare Hukuku; tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla her aşamada büyük önem taşımakta ve uzmanlık gerektirmektedir. İdare hukuku alanında yapılacak işlemlerde hukuki destek talebiniz bulunması halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ticaret hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN