Eser Sözleşmesi Nedir?

Eser sözleşmesi; yüklenicinin bir bedel karşılığında bir şeyi meydana getirme borcunu üstlendiği sözleşmedir.

Eser sözleşmesinde, yüklenici bir iş görmektedir. Fakat yüklenici göreceği bu işte bir sonucu yaratmayı borçlanmıştır. Bu nedenle bu sözleşmeye eser sözleşmesi denir.

Eser Sözleşmesinin Unsurları Nelerdir?

Eser sözleşmesinin unsurları şunlardır:

• Bir eser meydana getirme,
• Ücret,
• Anlaşma.

Eser Sözleşmesinde Bir Eser Meydana Getirme

Eser sözleşmesinin temel kavramını yüklenicinin yerine getirmekle yükümlü olduğu sonuç yanı eser oluşturur.

Eser terimiyle ifade edilmek istenen yüklenicinin iş sahibi adına ortaya çıkarmayı üstlendiği sonuçtur. Bu sonuç emek harcanarak, nesnel bir varlık oluşturmak, değiştirmek, onarmak, bakımını yapmak ya da ortadan kaldırmak şeklinde olabilir.

Bir binanın inşa edilmesi, bir binanın yıkılması. Bir binanın tamir edilmesi, elbise dikilmesi bu bakımdan eser sözleşmesinin konusunu oluşturur.

Nesnel varlığı olmayan fakat bir bütün oluşturulabilen sonuçlar da eser kavramı olarak değerlendirilir.

Konser verilmesi, film gösterisi, nikâh törenini video kaydı altına alma, web sitesi hazırlama, bir metnin tercüme edilmesi bu kapsamda eser sayılırlar.

Kısaca insan emeği ürünü olup bir bütün görünümü sergileyen ve ekonomik değeri bulunan her hukuki varlık ister maddi nitelikte olsun ister gayrı maddi nitelikte olsun eser olarak kabul edilir. Hatta insan bedeni üzerinde emek harcanarak elde edilecek sonuçlar da eser olarak kabul edilir.

Örneğin bir kuaförün saçları işleyerek yeni bir şekil vermesi ya da tıraş etmesi ya da manikür pedikür de eser olarak kabul edilebilir.

Eser Sözleşmesinde Ücret

Eser sözleşmesi karşılıklı olduğundan bedel de sözleşmenin önemli bir kısmını oluşturur. Zira yüklenicinin meydana getirdiği esere ilişkin olarak iş sahibine teslim etme borcu karşılığında iş sahibinin de ücret ödeme borcu vardır.

Eser sözleşmesinde taraflar ücreti kesin bedel olarak ve yaklaşık bedel olarak kararlaştırabilirler.

Kesin olarak tayin edilen bedele götürü bedel denir ve bu bedelin kural olarak değiştirilmesi mümkün değildir.

Bedelin yaklaşık olarak kararlaştırıldığı hallerde ise bedel yapılan şeyin değerine ve yüklenicinin masrafına söre belirlenir.

Tarafların bedel konusunda anlaşmaları şart değildir. Bedelin kararlaştırılmadığı durumlarda yaklaşık bedele uygulanan hükümlerinin uygulanması gerekir. Dolayısıyla bedelin belirlenmediği ya da yaklaşık bedel olarak belirlendiği durumlarda bedel, eserin yapıldığı yer ve zamandaki değerine ve yüklenicinin masrafına göre belirlenir.

Bedel ancak eserin tamamlanarak iş sahibine teslim edilmesinden sonra ödenir.

Bedel kısım kısım ödenecekse bu hususun özel olarak kararlaştırılmış olması gerekir.

Eser Sözleşmesinde Anlaşma

Eser sözleşmesinde yüklenicinin iş sahibi adına bedel karşılığında bir eser yaratıp bunu teslim edeceği hususunda iş sahibi ile anlaşmış olması gerekir. Bu haliyle eser sözleşmesi rızai bir sözleşmedir.

Eser sözleşmesi kural olarak hiçbir şekle tabi değildir fakat devlet ihale kanununca yapılan eser sözleşmelerinin kurulması şekle tabidir.

Eser Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Nedir?

Tarafların edimleri birbirinin karşılığını oluşturduğundan eser sözleşmesi tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Yüklenenin borcu sadece eser meydana getirmek değil, meydana getirdiği eseri iş sahibine teslim etmektir. İş sahibi ise bu edimlere karşılık ücret ödeme yükümlülüğü altındadır.

Eser sözleşmesinin ani edimli sözleşme mı yoksa sürekli edimli sözleşme mi olduğu öğretide tartışmalıdır. Öğretideki baskın görüş eser sözleşmesini ani edimli sözleşme olarak kabul etmektedir. Öğretide öne sürülen diğer bir görüş ise eserin bazı yönleriyle sürekli edimli bazı yönleriyle ani edimli olduğudur. Bu görüşe göre eseri tamamlama sürekli edimli iken teslim etme anı edimli bir borçtur.

Uygulamadaki sıkıntılar giderilirken bu görüşün esas alınması tarafların hakkını korumak açısından daha faydalı olacaktır. Zira ani edimli sözleşmenin sona ermesi geçmişe yürürken sürekli edimli sözleşmenin sona ermesi ileriye yürüyecektir.

Eser sözleşmesi tarafların iradelerinin uyuşmasıyla kurulduğundan rızai bir sözleşmedir. Eserin oluşturulması ve teslim edilmesi sözleşmenin kurulmasıyla ilgili değil ifa edilmesiyle ilgilidir.

Eser Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Farkları

Eser sözleşmesi karma nitelikte bir sözleşmedir.

Eser sözleşmesinin hizmet sözleşmesinden, vekalet sözleşmesinden ve satış sözleşmesinden farklarını ayrı ayrı incelemekte fayda vardır.

Eser Sözleşmesinin Hizmet Sözleşmesinden Farkı

Eser sözleşmesi de hizmet sözleşmesinde olduğu gibi iş görme sözleşmelerindendir. Fakat hizmet sözleşmesinde işçi ile işveren arasında sıkı bir bağımlılık varken eser sözleşmesinde yüklenici işini bağımsız bir şekilde ifa eder. Ayrıca işçi sadece emek harcamakla yükümlü iken yüklenici emek ile bir sonuç elde etmekle yükümlüdür.

Eser Sözleşmesinin Vekalet Sözleşmesinden Farkı

Vekâlet sözleşmesi de eser sözleşmesi gibi bir iş görme sözleşmesidir. Yine müvekkil ile vekil arasındaki bağımlılık eser sözleşmesindeki gibidir. Fakat eser sözleşmesinde yüklenici bir sonucu borçlanırken vekil bir davranışı özenle yerine getirmeyi borçlanır.

Buna ilaveten vekâlet sözleşmesinde güven ilişkisi daha yoğundur. Bu nedenle vekâlet sözleşmesinde taraflardan biri herhangi bir neden belirtmeden sözleşmeyi sona erdirebilirler.

İşin görülmesinden doğan giderlerin vekâlet sözleşmesinde müvekkile, eser sözleşmesinde yükleniciye ait olması da eser sözleşmesi ile vekâlet sözleşmesinin bir diğer farkını oluşturur.

Vekâlet sözleşmesinde kural olarak vekilin ışı bizzat görme zorunluluğu varken eser sözleşmesinde yüklenicinin aksı kararlaştırılmadıkça işi başkasına gördürebilmesi de bu konuda fark olarak kabul edilebilir.

Eser Sözleşmesinin Satış Sözleşmesinden Farkı

Satış sözleşmesi genelde hazır olan mallar üzerinde oluşur. Fakat bazen sipariş üzerine yapılması gereken bir ürünün satışı söz konusu olabilir.

Böyle bir durumda eser sözleşmesi ile satış sözleşmesi arasındaki fark nasıl tespit edilecektir sorusu gündeme gelmektedir. Öncelikle teslim edilecek malın meydana getirilmesi aşaması dava edilebilirse eser sözleşmesinin varlığı söz konusudur. Yine emek unsurunun ağır bastığı durumlarda eser, mal teslimi unsurunun ağır bastığı durumlarda ise satış sözleşmesi olduğu kabul edilir. Yargıtay’da bu görüştedir. Yine sipariş verenin talimat verme hakkının olduğu durumlarda satış diğer durumlarda eser sözleşmesinin varlığını kabul etmek gerekir.

Sözleşmeler Hukuku; oldukça kapsamlı bir konu olup hak ihlali yaşanması muhtemeldir. Herhangi bir hak kaybınız oluşmaması için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişim kurarak uzman ve tecrübeli avukatlarımızla görüşme gerçekleştirebilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN