Dava Aşamaları Nelerdir?

18 Ekim 2023

0 40 4 dakika okuma süresi

Dava aşamaları sırasıyla dilekçeler aşaması, ön inceleme aşaması, tahkikat aşaması, sözlü yargılama aşaması ve karar aşaması olarak incelenir.

İçindekiler

Dilekçeler Aşaması

Dilekçeler aşaması; dava dilekçesi, yanıt dilekçesi, yanıta yanıt dilekçesi ve ikinci yanıt dilekçesi evrelerinden oluşmaktadır.

Dava Dilekçesi Nedir?

Dava dilekçesi davacının yargısal korunma istemini yazılı olarak dile getiren hukuki araçtır.

Dava dilekçesinde neler bulunması gerektiğini Hukuk Muhakemeleri Kanunu düzenlemiş olup bunlar:

Mahkemenin adı,
Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri,
Davacının T.C. kimlik numarası,
Tarafların, yasal temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı soyadı ve adresleri,
Davalının konusu ve onun değeri,
Davanın nedenleri,
Kanıtlar,
Hukuksal nedenler,
İstem sonucu,
Davacının ve varsa yasal temsilcinin veya vekilinin imzasıdır.

Dava dilekçesinde bir eksiklik bulunması halinde yargıç; davacıya eksikliği tamamlaması için bir haftalık kesin süre verir. Bu süre içinde eksikliğin tamamlanmaması halinde dava açılmamış sayılır.

Yanıt (Cevap) Dilekçesi Nedir?

Cevap dilekçesi, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü savlarına karşı olarak davalının savunmasını içeren dilekçedir.

Cevap dilekçesinde; mahkemenin adı, tarafların adı, soyadı ve adresleri; davalı yurt dışında ise yurt içinde göstereceği bir adres, davalının T.C. kimlik numarası, varsa tarafların yasal temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı soyadı ve adresleri, savunma nedenleri, kanıtlar, hukuksal nedenler, istem sonucu ve imza bulunmalıdır.

Cevap dilekçesinde bir eksiklik bulunması halinde yargıç; davalıya eksikliği tamamlaması için bir haftalık süre verir. Bu süre içinde eksikliğin giderilmemesi halinde yanıt dilekçesi verilmemiş sayılır.

Cevaba Cevap ve İkinci Cevap Dilekçeleri Nelerdir?

Cevaba cevap dilekçesi davacının yanıt dilekçesine karşı beyanlarını içeren dilekçedir. Davacı cevap dilekçesinin kendisine tebliğinden itibaren iki hafta içinde cevaba cevap dilekçesi verebilir.

İkinci cevap dilekçesi, davalının cevaba cevap dilekçesine karşı beyanlarını içeren dilekçedir. Davalı davacının cevabının kendisine tebliğinden itibaren iki hafta içinde ikinci cevap dilekçesi verebilir.

Davacının cevaba cevap davalının da ikinci cevap dilekçesi hakkında dava ve cevap dilekçelerine ilişkin hükümler niteliğine aykırı düşmediği müddetçe kıyasen uygulanır.

Davanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı Nedir?

Davayı genişletme ve değiştirme yasağı nedeniyle davacı istem sonucunu miktar olarak artıramaz; istem sonucuna yeni istemler ekleyemez, onu değiştiremez ve yeni olaylar ileri süremez.

İstemden başka şeye hüküm verilen hallerde ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda davayı genişletme ve değiştirme yasağı uygulanamaz.

Davayı Değiştirme Sayılmayan Haller Nelerdir?

Davayı değiştirme sayılmayan durumlar şunlardır:

İstemin daraltılması,
Hukuksal nedenlerin değiştirilmesi,
Ayrı bir dava nedeni oluşturacak nitelikte bulunmayan, asıl olaya zımnen dahil olan olayların ileri sürülmesi,
Sonradan davacı tarafından ileri sürülen husus dava dilekçesinde bildirildiği olayların kanıtı ise davanın genişletilmesi sayılmaz.

Davayı Genişletme Ve Değiştirme Yasağının İstisnaları Nelerdir?

Davayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları; ıslah, davalının açık rızası, dava konusunun devri, tarafta iradi değişikliktir.

Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı Nedir?

Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı, davalının savunmasında ileri sürdüğü olgu, istem ve itirazlarını sonradan genişletmesi veya değiştirmesinin mümkün olmaması durumudur.

Savunmayı Genişletme Ve Değiştirme Yasağı Kapsamında Olmayan Haller Nelerdir?

Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağı kapsamında olmayan haller şunlardır:

Savunmanın daraltılması, savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi sayılmaz
Sonradan davalı tarafından ileri sürülen husus, cevap dilekçisinde bildirdiği olayların kanıtı ise bu savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi sayılmaz.
Hukuksal nedenlerin değiştirilmesi savunmayı değiştirme sayılmaz.

Süresi içinde cevap dilekçesi vermemiş olan davalı, davacının dava dilekçesine ileri sürdüğü olguların tamamını inkar etmiş sayılmakla birlikte davalı, yalnızca inkar çerçevesinde savunma yapabilir.

Savunmayı Genişletme Ve Değiştirme Yasağının İstisnaları Nelerdir?

Savunmayı genişletme ve değiştirme yasağının istisnaları olarak davacının açık rızası ve ıslah sayılabilmektedir.

Ön İnceleme Aşaması Nedir?

Ön inceleme dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra başlayıp tahkikata kadar devam eden aşamadır. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikat aşamasına geçilemez ve tahkikat için duruşma günü verilemez.

Ön inceleme aşamasında tahkikat işlemleri yapılamayacağından; tanık dinlenemez, belge incelenemez, bilirkişi görüşü alınmaz, keşif yapılamaz ve yemin teklif edilemez.

Ön incelemede incelenen konular şunlardır:

Dava koşulları ve ilk itirazlar incelenir.
Uyuşmazlık konuları tam olarak belirlenir.
Hazırlık işlemleri ve tarafların kanıtlarını sunmaları ve kanıtların toplanması için gerekli işlemler yapılır.
Tarafların üzerine serbestçe tasarruf edebileceği davalarda onlar sulha veya arabuluculuğa teşvik edilir.
Mahkeme bu hususları tutanağı geçirir.

Ön inceleme duruşmalı ve duruşmasız ön inceleme olmak üzere ikiye ayrılır.

Duruşmasız Ön İnceleme Nedir?

Dilekçeler teatisi aşamasının tamamlanmasından sonra, eğer dava koşulları ve ilk itirazlar hakkında hemen karar verebilmek mümkün ise yargıç dosya üzerinden gereken kararı verir .

Ön inceleme aşamasında dosya üzerinden karar verilebilecek haller, dava koşulları ve ilk itirazlarla sınırlı olup; feragat, kabul ve sulh beyanları doğrultusunda dava sonuçlandırılabilir.

Duruşmalı Ön İnceleme Nedir?

Mahkeme dilekçelerin karşılıklı verilmesinden ve gerekli incelemelerin tamamlanmasından sonra ön inceleme için bir duruşma günü tespit ederek taraflara bildirir.

İnceleme duruşması tarafların sulh olmalarını sağlamak, sulh olmayacaklar ise uyuşmazlık noktalarını tam olarak tespit edebilmek ve usule ilişkin kararlar dosya üzerinden verilemiyorsa bu kararı taraflara dinleyerek vermek için tek duruşmada yapılır.

Ön inceleme duruşmasının sonunda tarafların sulh ve arabuluculuk faaliyetinden bir sonuç alıp almadıkları, sonuç alamadıkları takdirde anlaşamadıkları hususların nelerden ibaret olduğu tutanaklarla saptanıp, tutulan tutanak tahkikatta esas alınmak suretiyle kullanılır.

Ön inceleme duruşması tamamlandıktan sonra yargıç tahkikata başlamadan önce hak düşürücü süreler ile zamanaşımı hakkındaki itiraz ve defileleri inceleyip karara bağlar.

Tahkikat İnceleme Aşaması Nedir?

Tahkikat tarafların ileri sürmüş oldukları olguların doğru olup olmadığının araştırıldığı kanıtların tartışıldığı aşamadır.

Özetleyecek olursak ön inceleme kanıtların toplandığı tahkikat ise kanıtların değerlendirildiği aşamadır.

Tahkikat Usulü Nedir?

Taraflar ön inceleme aşamasının tamamlanmasının ardından tahkikat ve sözlü yargılama için duruşmaya davet edilir. Mahkemenin dinlenilmek üzere mahkemeye gelmeleri için taraflara vereceği süre 2 haftadan az olamaz gerektiğinde mahkeme tarafından resen veya iki taraftan birinin istemi üzerine uzatılabileceği gibi kısaltılabilir de.

Tahkikatın konusu davada ileri sürülmüş olan bütün sağ ve savunmalardır tahkikat aşamasında kural olarak kanıt gösterilmesi yasaktır zira bu evre kanıtların toplandığı değil tartışıldığı evredir fakat bunun iki istisnası vardır:

Bir kanıtın sonradan ileri sürülmesinin yargılamayı geciktirme amacı taşımaması.
Kanıtın süresinde ileri sürülememesinde ilgili tarafın kusurunun olmaması.

Mahkeme tarafların tahkikatın tümü hakkındaki açıklamalarından sonra tahkikatı gerektiren bir husus kalmadığını gördüğü takdirde tahkikatın bittiğini taraflara tefhim eder.

Sözlü Yargılama Aşaması Nedir?

Sözlü yargılama, tahkikat aşamasının bitiminden itibaren başlayıp hüküm aşamasına kadar devam eden süreçtir mahkeme tahkikatın bittiğini tefim ettikten sonra aynı duruşmada sözlü yargılama aşamasına geçer.

Taraflardan birinin istemi üzerine duruşma 2 haftadan az olmamak kaydıyla ertelenir. Sözlü yargılamada mahkeme taraflara son sözlerini sorar ve hükmünü verir.