Süreler Yasasında Adli Tatil ve Eski Hale Getirme

Süreler yasanın kendisine hukuksal neticeler bağladığı belli zaman kesitleri olup, yasal süreler ile takdiri süreler olarak incelenmektedir.

Yasal Süre Nedir?

Yasal süre, kanun koyucu tarafından belirlenen sürelerdir. Kanunlarda sürelerin bir kısmı mahkeme için bir kısmı ise taraflar için ön görülmüştür. Taraflar için ön görülen süreler kesindir ve hak düşürücü niteliktedir.

Mahkeme için ön görülen süreler ise, hak düşürücü nitelikte olmayıp işlem süresinden sonra yapılsa da geçerlidir. Süresinden sonra işlem yapılmasında yargıç kusurlu ise, sorumluluğu doğabilir.

Kanunda belirtilen istisnai haller haricinde, yargıç kanundaki süreleri artıramaz veya azaltamaz. Kanunda açıkça belirtilen hallerde, yargıç süreleri azaltıp çoğaltabilir.

Takdiri Süre Nedir?

Takdiri süre, yargıcın belirlemiş olduğu sürelerdir. Kanunlarda bazı sürelerin belirlenmesi, açıkça yargıca bırakılmış olabileceği gibi yargıç, belirli bir işlemin belirleyeceği bir süre içinde yapılmasını öngörebilir. Yargıç, süre verirken tarafların durumları ve işlemin niteliğini dikkate alması gerekir.

Yargıç tarafından belirlenen süreler, kural olarak kesin değildir. Kendisinin tespit ettiği süreleri, haklı nedenle artırabilir veya eksiltebilir.

Yargıç, süre verirken sürenin kesin olduğunu belirtmediği takdirde, süreyi geçiren taraf yeni bir süre verilmesini isteyebilir.

Yargıç belirlediği sürenin kesin olduğuna karar verebilir. Yargıç ilk kez kesin olarak süre verecekse bu takdirde belirlemiş olduğu kesin süreye konu olan işlemi hiçbir duraksamaya yer vermeksizin açıklar ve süreye uyulmamasının hukuksal sonuçlarını tutanağa geçirerek ihtar eder.

Kesin süre, yargıcı da bağlar verilen kesin süre içinde belirtilmiş olan işlemi yapmayan tarafın  o işlemi yapma hakkı ortadan kalkar.

Sürelerin Hesaplanması Yöntemi Nedir?

Sürelerin başlaması ve hesap edilmesinde resmi tatil günleri gözetilir. Resmi tatil günleri, süreye dahildir.

Sürenin son gününün resmi tatile denk gelmesi halinde, süre tatili takip eden ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.

Kanunda sürelerin nasıl hesaplanacağı da belirtilmiş olup süreler taraflara tebliğ tarihinden ya da yasada öngörülen durumlarda tefhim tarihinden itibaren işlemeye başlar.

Süreler gün olarak belirlenmiş ise tebliğ veya tefhim edildiği gün hesaba katılmaz ve süre son günün tatil saatinde biter.

Süre; hafta, ay veya yıl olarak belirlenmiş ise başladığı güne son hafta, ay veya yıl içindeki karşılık gelen günün tatil saatinde biter. Sürenin bittiği ayda, başladığı güne karşılık gelen bir gün yoksa, süre bu ayın son günü tatil saatinde biter.

Adli Tatil Nedir?

Adli tatil, mahkemelerin yargılama ve diğer işlevlerinin nöbetçi mahkemeler haricinde belli zaman dilimi ile sınırlı olmak kaydıyla durdurulması,  ara verilmesidir.

Adli tatil, her yıl 20 Temmuz’da başlar 31 Ağustos’ta sona erer yeni adli yıl 1 Eylül’de başlar.

Mahkemelerde kural olarak adli tatil sırasında dava ve işlere bakılamaz, dava ve diğer işler adli tatilden sonraki zamana ertelenir.

Adli Tatilde Ancak Şu Dava ve İşler Görülebilmektedir: 

• İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.
• Her çeşit nafaka davaları ile soybağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.
• Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.
• Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.
• Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.
• İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.
• Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.
• Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.
• Çekişmesiz yargı işleri.
• Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.

Tarafların anlaşması halinde veya dava, bir tarafın yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın istemi üzerine adli tatilde görülecek iş ve davaların adli tatilden sonraya bırakılması mümkündür.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda sulh hukuk mahkemelerinin görevine giren dava ve işler adli tatilde görülecek işler kapsamından çıkarılmıştır.

Adli tatilde Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 23’te sayılı olan adli tatilde görülecek iş ve davalar haricinde kalan dava ve işlerle ilgili olarak verilen dava, karşı dava, İstinaf ve temyiz dilekçeleri ile bunlara karşı verilen yanıt dilekçeleri dosyası işlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçeleri alınır, ilan verilir her türlü tebligat yapılır, dosyanın başka bir mahkemeye,  bölge adliye mahkemesine veya Yargıtaya gönderilmesi işlemleri yapılır.

Adli tatile tabi olan dava ve işler, hukuk muhakemeleri yasasının belirlediği sürelerin bitmesi tatil zamanı rastlarsa bu süreler ayrıca bir karara  gerek olmadan adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır.

Adli tatil ile ilgili hükümler devlet mahkemeleri içindir. Adli tatilde görülen dava ve işlere nöbetçi mahkemeler bakmaktadır.

Eski Hale Getirme Nedir?

Eski hale getirme, kanunda belirtilen veya yargıcın belirlediği kesin sürede elde olmayan sebeplerle bir işlemi yapamayan kimseye o işlemi yapma hakkının tanınmasıdır.

Eski hale getirmenin koşulları şunlardır:

• Sürenin elde olmayan bir nedenle kaçırılmış olması gerekir.
• Başka yasal yola başvurma olanağının kalmamış olması gerekir.
• Başvuru süresi içinde yapılmalıdır.

Eski hâle getirme, istinaf yoluna başvuru hakkının düşmesi hâlinde, bölge adliye mahkemesinden; temyiz yoluna başvuru hakkının düşmesi hâlinde ise yargıtaydan talep edilir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Zeynep Öykü ÖNDER